Başta ülkemiz olmak üzere tüm dünyada tartışma konusu haline gelen bayan – erkek eşitliği iş yaşantısında da kıymetli bir yer ediniyor. Bayan ve erkekler ortasındaki fiyat ve fırsat eşitliğini ele alan Avukat Ezgi Esnik Günay “İş hayatında bayan ve erkeğin eşitliğine dair yasal düzenlemeler” isimli köşe yazısıyla tüm merak edilen ayrıntıları sizler için açıkladı.
Hem Türkiye hem de dünya ortalamasında çalışan bayanların sayısı erkeklerin gerisinde kalmaktadır. Bunun en değerli sebebi ise bayanların erkeklere göre çalışma hayatına daha geç başlaması bir yana bayanların mesken yönetimi ve anne olarak üstlenmiş oldukları yükümlülüklerdir. Mesken işleri ve çocuk bakımı üzere sebepler ve meskenin ekonomik olarak yönetiminin erkekte olduğuna dair toplumsal bakış açısı bayanlar için çalışma hayatının genel olarak ikinci sırada gelmesine sebebiyet vermiş ise de gelişen teknolojisi ve tüketim çağında bayanların daha fazla çalışma hayatına katılması artık toplumsal bir zaruriyet halini almıştır. Avukat Ezgi Esnik Günay ‘İş hayatında bayan ve erkeğin eşitliğine dair yasal düzenlemeler’ hakkında okurların merak ettiği tüm soruları yanıtlayan bir makale hazırladı.
Kadınların bilhassa hamilelik ve doğum sonrası yaşadıkları süreç hayatı zorlaştırmaktadır. Bu güç süreçte çalışma hayatı sekteye uğramakta ve bu süreçte yaşanan kasvetler ve doğum sonrası çocuğun bakımı birçok bayanın iş hayatını bırakmasına, iş hayatından uzaklaşmasına sebebiyet vermektedir.
Hem fizikî olarak hem de klasik bakış açıkları ile bayanın yaşadığı/yaşayacağı bu güç süreçleri bilen kanun koyucu / devlet organları, bayanı muhafazaya yönelik bir grup yasal düzenlemeler yapmışlardır. Bu düzenlemelerden birincisi, kadın ve erkeğin iş hayatında ki eşitliğini sağlamaya çalışan “eşitlik ilkesi” olarak sayılabilir.
Kadınların ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğuna dair düzenleme Anayasa ile teminat altına alınmıştır. Anayasasın 10. Unsurunda motamot şu düzenleme yer almaktadır “Herkes, lisan, ırk, renk, cinsiyet, siyasi niyet, felsefi inanç, din, mezhep ve gibisi sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Bayanlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla alınacak önlemler eşitlik unsuruna ters olarak yorumlanamaz.” Anayasanın bu hususu ile bayan ve erkeklerin eşit olduğu vurgulanmış olup bu eşitliğin iş hayatında sağlanması için de İş Kanununda düzenlemeler yapılmıştır.
Bu düzenlemelerden bir tanesi de bayan ve erkek ortasında iş hayatında patron tarafından yapılabilecek ayrımcılığı engellemek maksadı ile düzenlenmiş olan iş kanunu husus 5’de yer alan “eşit davranma prensibidir.”
İş kanunu unsur 5’de motamot şu düzenlemeler yer almaktadır “İş münasebetinde lisan, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal niyet, felsefî inanç, din ve mezhep ve gibisi sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. Patron, asıllı sebepler olmadıkça tam vadeli çalışan emekçi karşısında kısmî periyodik çalışan çalışana, meçhul müddetli çalışan emekçi karşısında belli müddetli çalışan emekçiye farklı süreç yapamaz. Patron, biyolojik yahut işin niteliğine ait sebepler mecburî kılmadıkça, bir personele, iş kontratının yapılmasında, kurallarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet yahut gebelik nedeniyle direkt yahut dolaylı farklı süreç yapamaz. Tıpkı yahut eşit kıymette bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük fiyat kararlaştırılamaz. Çalışanın cinsiyeti nedeniyle özel esirgeyici kararların uygulanması, daha düşük bir fiyatın uygulanmasını haklı kılmaz.”
İş Kanunu husus 5 ile patrona bayan ve erkek çalışanlara eşit davranma yükümlülüğü getirilmiş ve bayan ile erkeğin fiyat dahil ayrımcılığa tabi tutulamayacağı karar altına alınmıştır.
Patronun bayan ve erkek çalışanlara karşı eşit davranmaması halinde ise hak arayışında olan personelin hakları tekrar tıpkı hususun devamında belirlenmiştir. İş kanunu husus 5 uyarınca bayan personel, erkek işler karşısında ayrımcılığa uğrar ve bayan personel ile erke personel ortasında eşit koşullar uygulanmaz ise bayan personel işverenden “dört aya kadar fiyatı fiyatındaki uygun bir tazminattan diğer mahrum bırakıldığı haklarını da talep edebilir.” Ayrımcılığa uğradığı ve Erkek çalışanlar ile eşit muamele görmediği argümanında olan bayan personel ise bu hususu yargı önüne taşıdığında savlarını ispat yükü altında olacaktır.
Kadın emekçi eşitsizliğe uğradığı argümanı ile açtığı davada argümanını her çeşit yasal kanıt ile ispat edebilme imkanına sahip olup örneğin tıpkı işi yaptığı tıpkı kurallarda ve tıpkı mesai saatlerinde çalıştığı bir erkek personel ile birebir fiyatı almadığını maaş bordoları ile ispat edebilecektir. Bunun yanı sıra cinsiyet eşitsizliği sebebi yahut gebe olması sebebi ile mobbinge uğradığı tezinde olan bayan personel bu tezini şahit beyanı ile ispat edebilme imkanına sahiptir.
Avukat Ezgi Esnik Günay
Bir yanıt bırakın